Nieuw onderzoek naar T3 met vertraagde afgifte

Dat is welkom: onderzoek naar slow release of sustained release T3. Of duidelijker in het Nederlands: T3 met vertraagde afgifte. Er is al vaker onderzoek naar gedaan, maar dat heeft nog niet geleid tot nieuwe medicijnen. Het goede nieuws is dat er in de VS weer onderzoek naar wordt gedaan. Opvallend is dat het onderzoek zich richt op een behandeling met alleen T3 (liothyronine), dus zonder T4 (levothyroxine).

ClinicalTrials.gov

• Phase 1 Single-dose study of the pharmacokinetics of sustained-release liothyronine sodium (T3) in healthy subjects, NCT01581463 / BCT303
• Phase 2 Single daily-dose response study of a new liothyronine sodium (T3) preparation with sustained effects in hypothyroid patients, NCT01800617 / BCT303-2 (Thyromax®)

Het instellen van de dosis levothyroxine bij hypothyreoïdie gebeurt op basis van laboratoriumuitslagen en klachten. Doel van de behandeling is een zo goed mogelijke regulatie van het metabolisme. Vaak voelen patiënten zich het beste bij een TSH-waarde in het laag-normale gebied en een vrije-T4-waarde in het hoog-normale gebied. Een verklaring hiervoor is dat er extra T4 nodig is voor de omzetting in T3, dat anders door de schildklier geproduceerd wordt.

Thyroxine plus low-dose, slow-release triiodothyronine replacement in hypothyroidism: proof of principle
Hennemann G, Docter R, Visser TJ, Postema PT, Krenning EP

Ongeveer 15% van de patiënten met hypothyreoïdie houdt klachten. Toediening van liothyronine (T3, Cytomel) aan een dagelijkse dosis levothyroxine zou een oplossing kunnen bieden. T3 zorgt echter voor onnatuurlijke T3-pieken in het bloed. T3 wordt snel opgenomen in het bloed, vandaar die piek en dit is niet zoals het hoort. Dit kan mogelijk voorkomen worden door toediening van T3-hormoon met vertraagde afgifte (slow release). T3 wordt op die manier geleidelijk in het bloed opgenomen wat onnatuurlijke hormoonpieken in het bloed voorkomt.

Patiëntenperspectief in de schildklier behandelrichtlijnen

Richtlijnen zijn wetenschappelijk onderbouwde en breed gedragen inzichten en aanbevelingen waaraan zorgverleners zouden moeten voldoen om kwalitatief goede zorg te verlenen. Richtlijnen gaan uit van gemiddelde patiënten. Daardoor kunnen zorgverleners in individuele gevallen zo nodig afwijken van de aanbevelingen in de richtlijn.

Afwijken van de richtlijn is, als de situatie van de patiënt dat vereist, soms zelfs noodzakelijk. Wanneer van de richtlijn wordt afgeweken, dient de arts dit beargumenteerd, gedocumenteerd en in overleg met de patiënt te doen.

• NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen (versie 2007)
• NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen (revisie 2012)
• Samenvatting NIV-Richtlijn

Voor arts en patiënt

Deze richtlijnen zijn primair geschreven voor internisten. Natuurlijk kunnen patiënten ze ook gebruiken als informatiebron.

Patiëntenperspectief

Richtlijn versie 2007
In de NIV-Richtlijn versie 2007 hebben vertegenwoordigers van de patiëntenorganisaties Hypo maar niet Happy, Nederlandse Vereniging van Graves Patiënten, Schildklierwijzer en Schildklierstichting Nederland als CRoSS (Commissie Richtlijnontwikkeling Samenwerkende Schildklierpatiënten) hun visie gegeven vanuit patiëntenperspectief. Als voorbereiding hebben deze patiënten in 2005 knelpunten verzameld met enquêtes en via schildklierfora. De belangrijkste conclusie daaruit is in één zin samen te vatten: De dokter vindt mijn klachten niet in mijn waarden terug.

Bij thyreotoxicose (= de schildklier maakt te veel hormoon) bepaalde de arts de behandeling. Dat werd in de nieuwe richtlijn: Voor welke van de drie behandelopties wordt gekozen, dient in overleg met de patiënt te worden bepaald.

In CRoSS werd gewerkt met praktijkervaring en met kennis van de schildklier. Ook werd gebruik gemaakt van het boek Evidence-based richtlijnontwikkeling van J. van Everdingen, waarin een hoofdstuk gaat over het patiëntenperspectief in richtlijnontwikkeling.

De samenwerking met de huisartsen en internisten resulteerde in een substantiële bijdrage van de schildklierpatiënten in de NHG-Standaard Schildklieraandoeningen (2006) en de NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen (2007).

Richtlijn revisie 2012
Met de NIV-Richtlijn revisie 2012 vertegenwoordigde een bestuurslid van Schildklier Organisaties Nederland alle schildklierpatiënten. Helaas werd het patiëntenperspectief niet verwoord door ervaringsdeskundige patiënten. Het lijkt er veel op dat dat ermee te maken heeft dat het hoofdstuk schildklier en arbeid verdwenen is. Er is geen communicatie geweest vanuit SON richting schildklierpatiënten in het algemeen of leden/donateurs via het blad Schild of de website.

Het Ondersteuningsburo (HOB) heeft ten behoeve van de nieuwe richtlijn namens SON de Kwaliteitscriteria schildklierzorg vanuit patiëntenperspectief ingebracht. Een zestigtal patiënten heeft in gespreksgroepen hun ervaringen gedeeld. Hun ervaringen vormden de basis voor de kwaliteitscriteria, die vervolgens werden voorgelegd aan een drietal patiënten. Er zijn naar schatting 500.000 schildklierpatiënten in Nederland ... Het mogen meepraten impliceerde niet dat die schildklierpatiënten daadwerkelijk werden gehoord in de zin van dat het gevolgen had voor de kwaliteitscriteria. De kwaliteitscriteria worden wel genoemd in de nieuwe NIV-richtlijn, maar namens wie? Met de aanbevelingen die de NIV vervolgens formuleerde, heeft SON vervolgens niets gedaan.

Moeder en kind: relatie vrij T4 en geboortegewicht

Bron: Endocrine Today

The link between maternal thyroid parameters and adverse fetal and neonatal outcomes has been established in the literature. In a recent study, researchers in Rotterdam, the Netherlands, suggest that maternal high-normal free thyroxine levels in early pregnancy are linked to lower birth weight and increased risk for small size for gestational age at birth.

Generation R

They utilized data from women with a delivery date from April 2002 to January 2006 in the Generation R Study, a population-based cohort from early fetal life and beyond.

Maternal thyroid hormone parameters during early pregnancy and birth weight: The Generation R Study
M Medici, S Timmermans, W Visser, SMPF de Muinck Keizer-Schrama, VWW Jaddoe, A Hofman, H Hooijkaas, YB de Rijke, H Tiemeier, JJ Bongers-Schokking, TJ Visser, RP Peeters and EAP Steegers

Serum thyroid-stimulating hormone, free T4 and thyroid peroxidase antibody levels were measured early in 4,464 pregnant women at a mean of 13.3 weeks, researchers wrote. Cord serum TSH and free T4 levels were also measured in 2,724 newborns at a mean of 39.9 weeks. Small size for gestational age at birth (SGA) was defined as a gestational age-adjusted birth weight below the 2.5th percentile. Low birth weight (LBW) was defined as birth weight of less than 2,500 g.

According to data, higher maternal free T4 levels were associated with lower birth weight, and an increased risk for SGA newborns in mothers with normal-range free T4 and TSH levels. Further data indicate birth weight was linked to cord TSH and free T4 levels.

Accompanying editorial

In an accompanying editorial, , MD, PhD, of the division of epidemiology in biostatistics and prevention research at the Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development in Rockville, Md., wrote that lowering the free T4 reference intervals in pregnant women or screening all pregnant women for free T4 cannot be recommended.

Is there enough evidence of poor fetal growth to merit narrowing free T4 reference ranges during pregnancy?
Tuija Männistö

“We are accumulating evidence on defining normal TSH levels during pregnancy, but even there we have many unanswered questions, especially regarding the treatment of subclinical hypothyroidism in preventing adverse pregnancy and neonatal outcomes”, Männistö wrote.

However, Männistö added that Medici and colleagues’ recent study is a step in the right direction. She suggests randomized and observational studies beginning before pregnancy, as well as longitudinal serum samples during pregnancy.

Lees ook

• Schildklier, vruchtbaarheid en zwangerschap
• Schildklier en zwangerschap
• Schildklier en zwangerschap: Generation R
• Ziekte van Graves - opties rond zwangerschap

Labyrint over ouder worden en schildklier

Hoge bloeddruk, een trage schildklier en hoog cholesterol zijn zaken waar we ons zorgen over maken. Vooral op hoge leeftijd. Maar onderzoekers vermoeden dat dat misschien niet nodig is. Wat op jonge leeftijd slecht voor ons is, kan juist op late leeftijd goed zijn. Er is een nieuwe kijk op ouderenzorg nodig.

Labyrint over ouder worden en schildklier

Verder in Labyrint een opvallende ontdekking in verouderingsonderzoek: groeihormoon speelt een belangrijke rol bij veroudering. Muizen met veel groeihormoon stierven eerder. Dwergmuizen, met weinig van dit hormoon, leefden juist veel langer en bleven gezonder. En ook bij mensen zijn er aanwijzingen voor eenzelfde principe. Kleine mensen lijken gemiddeld iets langer te leven, omdat zij minder groeihormoon hebben.

Dat is een opvallende ontdekking, want groeihormoon wordt in de commerciële anti-verouderingsindustrie juist gezien als het wondermiddel tegen veroudering. Het tegenovergestelde lijkt nu waar te zijn.

Lees ook

• Hoge ouderdom en lage activiteit schildklier
• Oud en anders
• TRUST-project
• IEMO 80+ Schildklier Studie

Schildklier, vruchtbaarheid en zwangerschap

Vruchtbaarheid

Voldoende schildklierhormoon - dus niet te veel en niet te weinig - is heel belangrijk voor de vruchtbaarheid van man en vrouw. Duidelijk is dat hypo- en hyperthyreoïdie hun gevolgen hebben voor mannen en vrouwen. Bij mannen worden erectiestoornissen gemeld. Daarnaast vertoont het sperma afwijkingen. Bij vrouwen geeft de menstruatie problemen.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap verandert de schildklierfunctie van een gezonde vrouw aanzienlijk. De eerste helft van de zwangerschap is de baby afhankelijk van schildklierhormoon van de moeder. Een vrouw met hypothyreoïdie moet voldoende T4-hormoon slikken; een vrouw met hyperthyreoïdie moet niet te veel schildklier remmend medicijn slikken.

Tip
Heb jij schildklierproblemen en wil je zwanger raken? Laat je schildklierfunctie testen! Voor de ontwikkeling van de baby is het namelijk erg belangrijk dat je goed bent ingesteld, en meestal moet ook de dosering in de zwangerschap worden opgehoogd. Daarom is ook frequente controle van de schildklier in de zwangerschap nodig.

Hypothyreoïdie wordt tijdens de zwangerschap in verband gebracht met vroege spontane miskramen, hoge bloeddruk, scheuren van de placenta, verhoogd risico op vroeggeboorte, aangeboren afwijkingen, verhoogd risico op sterfte tijdens de bevalling. Het slikken van extra schildklierhormoon laat al deze risico’s verminderen.

Hyperthyreoïdie komt tijdens de zwangerschap veel minder vaak voor. Hyperthyreoïdie wordt tijdens de zwangerschap in verband gebracht met ernstige zwangerschapsmisselijkheid (met daarbij gewichtsverlies en risico op uitdroging). Ook is er risico op spontane abortus, pre-eclampsie, vroeggeboorte en laag geboortegewicht. Alle schildklierremmers passeren de placenta en kunnen de werking van de foetale schildklier beïnvloeden.

Behandelrichtlijnen

Onlangs is de NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen Revisie 2012 verschenen van de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV). Deze richtlijn besteedt in hoofdstuk V aandacht aan alle aspecten rond de zwangerschap. De nieuwe Amerikaanse richtlijn dient als voorbeeld.

Stand van zaken - Schildklierdisfunctie bij zwangeren
Klinische dilemma’s, Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5163
Rosa Vissenberg, Mariëtte Goddijn, Ben Willem Mol, Joris A. van der Post, Eric Fliers en Peter H. Bisschop

Aanbevelingen NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen en zwangerschap
In vraag en antwoord

NVOG Schildklier en zwangerschap

Richtlijnen rond schildklier, vruchtbaarheid en zwangerschap laten zien dat wetenschappelijk meten, bepalen en interpreteren van groot belang zijn. Alleen dan kunnen gespecialiseerde schildklierdeskundigen de individuele ervaring van schildklierpatiënten op wetenschappelijke wijze interpreteren.

Persoonlijke ervaringen zonder wetenschappelijke onderbouwing - bijvoorbeeld onterechte of verkeerde behandeling, het ontbreken van cijfers en medische uitkomsten zoals in dit onderzoek, et cetera - kunnen geen positieve impuls geven aan de verbetering van zwangerschapszorg bij schildklieraandoeningen.

Lees ook

• Graves’ hyperthyreoïdie, zwangerschap en borstvoeding
• Schildklier en zwangerschap: Generation R
• T4 Life, onderzoek naar schildklier en miskramen
• Moeder en kind: relatie vrij T4 en geboortegewicht
• Notitie schildklier en zwangerschap

Schildkliertje bestaat 1 jaar!

Stand van zaken dierlijk schildklierpoeder (thyreoïdum, thyreoïdeum)

IGZ-Standpunt dierlijk schildklierpoeder

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) ontraadt het gebruik van dierlijk schildklierpoeder dat soms wordt gebruikt bij patiënten met een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie). Reden is de ongunstige balans tussen effectiviteit, verdraagbaarheid en veiligheid, en de beschikbaarheid van toegelaten alternatieven.

IGZ-Standpunt dierlijk schildklierpoeder

Echter, als een individuele patiënt aantoonbaar niet goed reageert op de beschikbare geregistreerde geneesmiddelen, kan de apotheker een geneesmiddel bereiden dat dierlijk schildklierpoeder bevat. In dat geval moet de onderbouwing van de behandeling van de betreffende patiënt en de bereiding met het dierlijk schildklierpoeder worden vastgelegd.

Schildklierpoeder: geen bewijs, maar soms toch afgeleverd

De beroepsgroepen hebben standaarden gepubliceerd waarin staat wat van deze onderbouwing verwacht wordt. De IGZ vraagt artsen en apothekers goed nota te nemen van dit inspectiestandpunt, omdat de IGZ in voorkomende gevallen handhavend optreedt.

LNA-Mededeling Schildklierpoeder in capsules of tabletten

Deze LNA-Mededeling legt uit hoe de apotheker kan omgaan met recepten voor capsules of tabletten met schildklierpoeder. Ook wordt informatie gegeven over de grondstof schildklierpoeder, de verhouding van T4 en T3 in de capsules of tabletten, beschikbaarheid van bijsluiters, het ontbreken van richtlijnen of protocollen, kwaliteit, vergoeding en beschikbaarheid. Aandacht wordt ook besteed aan de verantwoordelijkheid van de apotheker.

LNA-Mededeling Schildklierpoeder in capsules of tabletten

Sommige patiënten met hypothyreoïdie zijn overtuigd van het voordeel van schildklierpoeder boven levothyroxine of de combinatie levothyroxine/liothyronine. De reguliere geneeskunde deelt deze overtuiging niet.

Waarom schildklierpoeder uit de handel werd genomen

Sinds het eind van de negentiende eeuw wordt hypothyreoïdie behandeld met schildklierhormoon. Eerst gebeurde dat met uitgeperste schapenschildklier, later werd dat gedroogd schildklierpoeder. De chemische structuur van levothyroxine is al in 1927 bekend. Toch duurt het tot de jaren zeventig van de vorige eeuw voordat levothyroxine op grote schaal geproduceerd wordt. Dat T4-hormoon in het lichaam werd omgezet in T3-hormoon was rond 1960 een belangrijke ontdekking. Meer en meer werd voor de behandeling overgestapt van dierlijk schildklierpoeder naar synthetisch schildklierhormoon. Met de komst van betrouwbare levothyroxinepreparaten werd in Nederland eind 1987 het dierlijke schildklierpoeder (Thyranon®) uit de handel genomen.

Lees ook (n.b. niet alle informatie is actueel)

• Schildklier mythes met overzicht klachten bij gebruik Armour Thyroid
• Over dierlijk schildklierhormoon
• Desiccated thyroid: be wary of doctors who prescribe it
• Bijsluiter Armour Thyroid
• Rapport IGZ - de Magistrale Bereider [pagina 11, pdf]
• IGZ-rapport Collegiaal doorleveren van geneesmiddelen: zorg op maat
• Circulaire IGZ Grootschalig bereiden door apothekers
• Persbericht thyreoïdum

Selenium en de schildklier - conclusies verschillen

Wat betreft seleniumsuppletie bij schildklieraandoeningen lijken de bevindingen behoorlijk verdeeld in schildklierland. Alle reden om aandacht te besteden aan seleniumsuppletie en nog meer reden om er voorzichtig mee om te gaan. Dus: alleen als je een geconstateerd tekort aan selenium hebt, dan is het aan te bevelen om selenium te slikken. Onder supervisie van een arts.

Lees meer over selenium
Selenium en schildklier - slikken of laten staan?

Een overzicht

Begin januari van dit jaar verscheen het artikel Selenium and the thyroid gland: more good news for clinicians van Anne Drutel, Françoise Archambeaud en Philippe Caron. Deze onderzoekers zien een positief effect bij de ziekte van Hashimoto en bij de ziekte van Graves.

Bij patiënten met hypothyreoïdie door de ziekte van Hashimoto en zwangere vrouwen met TPO-antistoffen zou door seleniumsuppletie de hoeveelheid TPO-antistoffen verminderen. Dit zou heel interessant zijn voor zwangere vrouwen doordat door seleniumsuppletie de kans op postpartum thyreoïditis en definitieve hypothyreoïdie aanzienlijk zou afnemen.

Bij de ziekte van Graves zou seleniumsuppletie sneller zorgen voor euthyreoïdie en selenium lijkt een gunstig effect te hebben op een milde oogziekte van Graves. Een risico op diabetes is gemeld na langdurige seleniumsuppletie, maar weinig gegevens zijn daarover beschikbaar.

In 2007 verscheen het artikel Selenium and diabetes: more bad news for supplements waarin Joachim Bleys, Ana Navas-Acien en Eliseo Guallar hun zorgen uitspreken over suppletie met selenium. Dit vanwege de nauwe therapeutische breedte van selenium en de vergrote kans om diabetes te krijgen.

In de NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen (revisie 2012) wordt selenium afgeraden, met als uitzondering de oogziekte van Graves (GO) waar een beperkte kuur van selenium gedurende zes maanden effect lijkt te hebben. Let wel: op doktersvoorschrift.

Uit de NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen 2012

• Een vergelijking van de baten en nadelen van seleniumsuppletie levert geen ondersteuning op voor het adviseren van seleniumsuppletie tijdens de zwangerschap.
• Seleniumsuppletie wordt niet aanbevolen voor vrouwen met schildklierautoantistoffen (TPOAb+).
• Bij milde GO lijkt selenium effectief in termen van verbetering van de kwaliteit van leven en conditie van de ogen (oogleden, proptosis en beweeglijkheid oogspier).
• Langdurig gebruik van seleniumsupplementen kan het risico op type 2 diabetes verhogen.

THYROPET-studie, onderzoek naar schildklierkanker

De THYROPET-studie richtte zich op patiënten bij wie in het verleden de schildklier verwijderd is vanwege een kwaadaardige tumor (een gedifferentieerd schildkliercarcinoom) en bij wie er nu in het bloed aanwijzingen zijn gevonden (verhoogd thyroglobuline) dat de ziekte mogelijk is teruggekeerd. Patiënten in die situatie krijgen een behandeling met radioactief jodium om de mogelijk teruggekeerde kanker te behandelen. Meestal werkt deze behandeling goed.

Maar er zijn ook situaties waar een andere of een extra behandeling zinvol kan zijn. Met nieuwe soorten PET/CT-scans kan het schildkliercarcinoom nu ook op een andere manier in beeld gebracht worden. Met dit wetenschappelijk onderzoek willen wij aan de hand van deze scans leren voorspellen bij wie de behandeling met radioactief jodium goed werkt, zodat wij in de toekomst beter kunnen bepalen wat de beste behandeling voor een patiënt is.

Doel van het onderzoek was:

Bepalen of met de combinatie van twee verschillende PET/CT-scans voorspeld kan worden welke patiënten goed zullen reageren op een behandeling met radioactief jodium.

Wat is een PET/CT-scan?

Voor dit onderzoek werd een positron emissie tomografie camera gebruikt (doorgaans PET/CT-scanner genoemd). Voor deze manier van afbeelden krijg je een licht radioactieve stof toegediend in een bloedvat, en na een inwerktijd worden tumorhaarden die deze stof opnemen zichtbaar voor de camera.

Voor dit wetenschappelijk onderzoek worden PET/CT-scans gemaakt met twee verschillende stoffen na elkaar: Jodium-124 en FDG.

Jodium-124 is een radioactieve vorm van jodium, hiermee worden haarden van schildkliercarcinoom die goed jodium opnemen zichtbaar voor de camera.
FDG is een radioactieve vorm van suiker, hiermee worden haarden van schildkliercarcinoom die juist geen jodium opnemen zichtbaar voor de camera.

De combinatie van deze PET/CT-scans zal dus veel informatie opleveren over je ziekte.

Lees ook

• Schildklierkanker en nucleaire geneeskunde
• September = aandacht voor schildklierkanker

Over kraambedpsychose en schildklier

Bron: Erasmus MC Persbericht

Ontregeld immuunsysteem triggert kraambedpsychose

Plotseling intredende ernstige verwardheid of manie bij pas bevallen vrouwen, een kraambedpsychose, hangt samen met een ontregeld afweersysteem. Dat schrijven onderzoekers van Erasmus MC in Rotterdam in het laatste nummer van het wetenschappelijke tijdschrift Biological Psychiatry.

Immune system dysregulation in first-onset postpartum psychosis
V Bergink, KM Burgerhout, K Weigelt, VJ Pop, H de Wit, RC Drexhage, SA Kushner, HA Drexhage

Kraambedpsychose komt bij ongeveer een op de duizend vrouwen voor die net een kind hebben gekregen – niet te verwarren met de postnatale depressie die bij een op de tien vrouwen optreedt. ‘Een kraambedpsychose is ernstiger’, zegt psychiater Veerle Bergink, eerste auteur van de studie. ‘De vrouwen die het overkomt moeten acuut worden opgenomen. Ze worden schijnbaar zonder aanleiding plots manisch of psychotisch, met het risico dat zij zichzelf of hun baby wat aandoen.’

Wat is een kraambedpsychose?
Ga naar www.kraambedpsychose.nl

De oorzaak van kraambedpsychose werd aanvankelijk gezocht in de grote veranderingen in de hormoonhuishouding. Logisch, vindt ook Bergink, want na de bevalling raken ‘zeker de geslachtshormonen in een vrije val’. Bij eerder onderzoek bij vrouwen in een hoogrisicogroep kon preventieve behandeling met hormoonpreparaten de psychotische verschijnselen echter niet voorkomen. Bergink: ‘Alleen antipsychotica en lithium zijn effectief, zowel in de behandeling als bij het voorkomen van kraambedpsychose.’

First-onset postpartum psychosis
Proefschrift Veerle Bergink

Wat het team van Bergink echter opviel was dat vrouwen met kraambedpsychose daarnaast relatief vaak autoimmuunklachten hadden, zoals opspelende schildklierproblemen. ‘Dat zette ons op het juiste spoor, naast nieuwe aanwijzingen dat ook andere psychiatrische stoornissen zoals manische depressiviteit, schizofrenie en zware depressie een verband houden met een verstoord immuunsysteem.’

Labyrint over schildklier en psychiatrische stoornissen

Tijdens de zwangerschap vermindert de activiteit van het afweersysteem van de moeder tijdelijk, om te voorkomen dat zij haar ongeboren kind afstoot. Direct na de bevalling brengt het lichaam die afweer normaal weer op orde, maar bij de vrouwen met kraambedpsychose blijkt daarin wat mis te gaan.

De onderzoekers vergeleken het bloed van 63 pas bevallen vrouwen met een kraambedpsychose met dat van 56 gezonde pas bevallen vrouwen en dat van 136 vrouwen die niet zwanger waren geweest. Bij de kraambedpsychosepatiënten bleef de normale verhoging van bepaalde afweercellen (T-lymfocyten) na de zwangerschap achterwege, terwijl andere afweercellen en ontstekingseiwitten actiever waren. Juist dit type afweercellen (zogeheten macrofagen) hebben invloed op de werking van zenuwcellen in de hersenen.

‘Vrouwen met een kraambedpsychose die we antipsychotica en lithium geven knappen vrijwel allemaal volledig op’, zegt Bergink, maar het inzicht dat het afweersysteem een rol speelt kan volgens haar ‘een oplossing zijn voor de behandeling van andere psychiatrische aandoeningen, waarbij een deel van de patiënten niet op medicijnen reageert’.

Als je schildklier te weinig of geen hormoon maakt

Bij hypothyreoïdie maakt de schildklier geen of te weinig schildklierhormoon. De oorzaak kan verschillen. Bij hypothyreoïdie worden de volgende medicijnen (= schildklierhormoon) gebruikt:

• levothyroxine (T4-hormoon)
• liothyronine (T3-hormoon)
• dierlijk schildklierhormoon (soms en niet regulier)

Als de schildklier nog gedeeltelijk werkt, vullen de tabletten het tekort aan. Wanneer de schildklier niet meer werkt, vervangen de tabletten de hele schildklier. Er bestaat geen medicijn dat de schildklier stimuleert of geneest.

Op de pagina Medicijnen kun je terecht voor bijsluiters en productinformatie.

Klachten

Veel klachten komen ook voor bij andere aandoeningen. Dit maakt het moeilijk een diagnose te stellen op basis van de klachten. Als meer klachten aanwezig zijn, is er wellicht sprake van een schildklieraandoening. Alleen een bloedonderzoek geeft aan of de schildklier de oorzaak is van deze klachten.

Levothyroxine

De standaardbehandeling van hypothyreoïdie bestaat uit levothyroxine.

Praktische tips voor het slikken van levothyroxine

Hoewel de chemische structuur van levothyroxine al in 1927 bekend is, duurt het nog tot de jaren zeventig van de vorige eeuw voordat het op grote schaal geproduceerd wordt. Nederland is een van de laatste landen waar levothyroxine op de markt komt.

Goede dosis van groot belang

Voor mensen die schildklierhormoon slikken is van groot belang dat de arts een goede dosis hormoon voorschrijft. Te veel hormoon geeft klachten, net zoals te weinig hormoon. In de praktijk blijkt dat echter niet altijd even goed te gaan.

Tips om zo goed mogelijk ingesteld te raken op schildklierhormoon

Bij hypothyreoïdie werd vaak rustig aan, stap-voor-stap, opgehoogd met T4-hormoon. Bij jonge, gezonde mensen kan dat sneller. Na een behandeling met radioactief jodium en een operatie waarbij snel sprake is van hypothyreoïdie, kan direct een volledige dosis T4-hormoon gegeven worden.

Behandeling volgens nieuwe huisartsenrichtlijn

TSH-FT4 setpoint

Uit onderzoek blijkt dat iedereen een unieke schildklierfunctie heeft. De TSH en FT4 van een individu bestrijken een veel kleiner gebied binnen de referentiewaarden vergeleken met die van een groep. Een testresultaat binnen de referentiegrenzen van een laboratorium is daardoor niet per se normaal voor een individu.

Aandacht voor individueel TSH-FT4 setpoint is gewenst

Omdat de TSH-waarde sterk reageert op kleine veranderingen van T4 en T3, kan een afwijkende TSH-waarde erop wijzen dat T4 en T3 niet normaal zijn voor een individu. Bij de diagnose en behandeling van schildklieraandoeningen is aandacht hiervoor gewenst.

Liothyronine

De meeste patiënten met hypothyreoïdie slikken alleen levothyroxine. Dat is de standaardbehandeling. Een deel van de patiënten houdt restklachten na het optimaal instellen op levothyroxine. Soms proberen deze patiënten en hun artsen of aanvullend T3-hormoon (liothyronine) verbetering geeft van deze restklachten. Een naar schatting kleine groep patiënten voelt zich beter met deze combinatiebehandeling en slikt naast T4-hormoon een klein beetje T3-hormoon.

Liothyronine / T3 / Cytomel

T3-hormoon is bekend als Cytomel® of Cynomel®. Het komt ook wel voor als Thybon®. Daarnaast zit T3-hormoon in dierlijk schildklierhormoon (= thyreoïdum, Armour Thyroid®). Bij het gebruik van T3-hormoon lijkt het af en toe te gaan om een experiment.

Dierlijk schildklierhormoon

Er zijn geen richtlijnen voor de behandeling met dierlijk schildklierhormoon (T4+T3). De Nederlandse evidence-based richtlijnen raden het gebruik van dierlijk schildklierhormoon af. Welke referentiewaarden (TSH, FT4, T3) aangehouden moeten worden, is onduidelijk. Overdosering is een risico. In vroeger tijden werd alleen behandeld met dierlijk schildklierhormoon. Of een dosis voldeed, werd gecontroleerd aan de hand van klachten en het metabolisme (hartslag, stofwisseling).

Stand van zaken dierlijk schildklierpoeder

Sinds het eind van de negentiende eeuw wordt hypothyreoïdie behandeld met schildklierhormoon. Eerst gebeurde dat met uitgeperste schapenschildklier, later werd dat gedroogd schildklierpoeder. De chemische structuur van levothyroxine is al in 1927 bekend. Dat T4-hormoon in het lichaam werd omgezet in T3-hormoon was rond 1960 een belangrijke ontdekking. Toch duurt het tot de jaren zeventig van de vorige eeuw voordat levothyroxine op grote schaal geproduceerd wordt.

Meer en meer werd voor de behandeling overgestapt van dierlijk schildklierhormoon of thyreoïdum naar levothyroxine. Met de komst van betrouwbare levothyroxinepreparaten werd in Nederland eind 1987 het dierlijke schildklierpoeder (Thyranon®) uit de handel genomen. In de jaren 90 kwam er weer belangstelling voor thyreoïdum. Op schildklierfora was er een tijd veel aandacht voor.

Schildklier top tien 2012

In 2012 bekeken bezoekers de volgende berichten het meest:

1. Wat je zelf kunt doen als er iets met je schildklier is
2. Is een lagere TSH-waarde veilig?
3. Bloedonderzoek - TSH, T4, T3
4. Goed ingesteld raken op schildklierhormoon
5. Bloedonderzoek - antistoffen TPO, Tg en TSH-receptor
6. Slik jij genoeg schildklierhormoon?
7. Schildklier en psychische klachten
8. Restklachten bij de ziekte van Hashimoto
9. Wat is een normale TSH-waarde?
10. Hypofyse en schildklier

Wisselwerkingen tussen schildklierhormoon en andere medicijnen

Veel patiënten met hypothyreoïdie voelen zich goed met hun dagelijkse tabletje(s) levothyroxine. Een kleinere groep blijft klachten houden. Een niet-optimale instelling op dat hormoon kan een oorzaak zijn. Ook kunnen allerlei middelen en aandoeningen de behandeling van hypothyreoïdie nadelig beïnvloeden. Beide artikelen gaan hier uitgebreid op in. Daarnaast is een belangrijke groep patiënten moeilijk te behandelen. Dat wordt bedoeld met 'difficult patient' in de titel van het artikel van Laura Ward.

The difficult patient: drug interaction and the influence of concomitant diseases on the treatment of hypothyroidism
Laura S. Ward

Wetenswaardigheden levothyroxine en andere medicijnen en supplementen
Saskia den Haan | Schildklier Magazine

Beide artikelen beschrijven allerlei middelen en aandoeningen die de behandeling van hypothyreoïdie nadelig kunnen beïnvloeden. Onderzocht zijn:

• frequente aanpassing van de dosis levothyroxine
• hoge dosis levothyroxine
• therapietrouw
• ontoereikende medicatie
• wisselwerkingen levothyroxine en andere medicijnen, supplementen en voeding
• invloed van andere ziekten

Een hogere dosis levothyroxine bleek nodig als er minder maagzuur wordt geproduceerd. Daarnaast is er een lange lijst met medicijnen die de opname van levothyroxine verminderen. Bovendien kunnen ziekten als coeliakie en chronische inflammatoire darmziekten ervoor zorgen dat levothyroxine minder goed wordt opgenomen. Hetzelfde geldt voor bepaalde voedingsmiddelen en supplementen.

Oorzaken slechte opname van levothyroxine

Lees ook

• Bijsluiters medicijnen
• Praktische tips voor het slikken van levothyroxine
• Effects of the environment, chemicals and drugs on thyroid function
• Levothyroxine innemen met koffie: geen goed idee
• Effects of grapefruit juice on the absorption of levothyroxine