Functionele betekenis van anti-TPO is niet opgehelderd

TPO-antistoffen zijn gericht tegen het enzym thyreoperoxidase (TPO). TPO-antistoffen zijn vaak aantoonbaar bij de ziekte van Hashimoto, de ziekte van Graves, maar ook bij een stille thyreoïditis en euthyreoïdie. De functionele betekenis van anti-TPO is niet opgehelderd.

Bron:
NHG-Standaard Schildklieraandoeningen (2013)

Thyreoperoxidase (TPO) is een enzym dat is betrokken bij de productie van schildklierhormoon. Bij de behandeling van hyperthyreoïdie met propylthiouracil (PTU) of thiamazol (strumazol) maakt men gebruik van remming van TPO. Wanneer iemand TPO-antistoffen heeft, is de kans dat hij hypothyreoïdie ontwikkelt vergroot.

Door de vorming van deze antilichamen tegen thyreoperoxidase, thyreoglobulinen en andere bestanddelen van de schildklier wordt deze vernietigd. De hoogte van de spiegels van de antilichamen is echter geen maat voor de ernst van de ziekte. Het is niet duidelijk waarom sommige patiënten, bij wie antilichamen kunnen worden aangetoond, hypothyreoïdie krijgen en andere niet.

Vrouwen met TPO-antistoffen hebben een risico van 2 tot 3% per jaar om (subklinische) hypothyreoïdie te ontwikkelen. Hebben zij tevens een subklinische hypothyreoïdie met een TSH > 6 mU/l, dan is het risico op de ontwikkeling van hypothyreoïdie 4 tot 5% per jaar. Bij mannen is de kans om hypothyreoïdie te ontwikkelen kleiner, echter de aanwezigheid van TPO-antistoffen verhoogt het risico bij mannen meer dan bij vrouwen.

Bij meerdere oorzaken van een hypothyreoïdie (Hashimoto, post-partumthyreoïditis, stille of lymfocytaire thyreoïditis en subacute thyreoïditis) kunnen TPO-antistoffen aanwezig zijn. De aanwezigheid van anti-TPO heeft echter geen invloed op het beleid, waardoor er geen indicatie is voor de bepaling ervan.

Vermoeidheid bij schildklierkanker verdient aandacht

Patiënten die schildklierkanker hebben of hebben gehad, melden dat zij ook lang na de behandeling nog klachten hebben. Deze klachten zorgen er voor dat hun kwaliteit van leven minder goed is. Olga Husson vindt dat er meer aandacht moet komen voor deze klachten. Artsen kunnen hierbij een belangrijke rol vervullen.

306 mensen die de diagnose schildklierkanker kregen tussen 1998 en 2008 vulden een vragenlijst in. Daarnaast werden dezelfde vragen ook gesteld aan een groep mensen die geen schildklierkanker hadden gehad.

Fatigue among short- and long-term thyroid cancer survivors: results from the PROFILES registry
Olga Husson, Willy-Anne Nieuwlaat, Wilma A. Oranje, Harm R. Haak, Lonneke V. van de Poll-Franse, and Floortje Mols. Thyroid. October 2013, 23(10): 1247-1255. doi:10.1089/thy.2013.0015.

Lagere kwaliteit van leven

De gemiddelde leeftijd van de mensen die de vragenlijst invulden, was 56 jaar. De diagnose schildklierkanker was gemiddeld 10 jaar geleden voor de invullers. Van de deelnemers was 75 procent vrouw. Uit de analyses kwam naar voren dat bij het overgrote deel van de patiënten (70 procent) de schildklier geheel was verwijderd, gevolgd door één of meer behandelingen met radioactief jodium.

De kwaliteit van leven van patiënten die 2 tot 20 jaar geleden de diagnose schildklierkanker kregen, bleek lager te zijn dan die van de gemiddelde Nederlander met dezelfde leeftijd. Zowel hun lichamelijke als psychische gezondheid bleek slechter. Naast een lagere kwaliteit van leven hadden (ex-)schildklierkankerpatiënten ook meer klachten op het gebied van vermoeidheid, slapeloosheid, kortademigheid, gebrek aan eetlust en stofwisselingsklachten.

• Olga Husson: Informatie voor kankerpatiënten kan beter
• Maria Hendriks: Vermoeidheid na kanker en wat eraan te doen

Klachten

Daarnaast geven (ex-)schildklierkankerpatiënten aan dat zij ook lange tijd na de eerste behandeling nog klachten hebben, zoals concentratieproblemen, hormonale problemen, psychologische problemen en plotseling invallende vermoeidheid. Vooral deze klachten verklaren de verminderde kwaliteit van leven van (ex-) schildklierkankerpatiënten in vergelijking met de controlegroep zonder kanker.

De resultaten maken duidelijk dat er meer aandacht en erkenning moet komen voor de klachten waar (ex-)schildklierkankerpatiënten ook lange tijd na diagnose nog mee te maken kunnen krijgen. De arts kan hierbij een belangrijke rol spelen door (ex-)patiënten te informeren over deze klachten, te leren omgaan met de klachten en door te verwijzen naar andere hulpverleners voor ondersteunende zorg (bijvoorbeeld een psycholoog of fysiotherapeut).

Is slikken van levothyroxine bij het ontbijt een goed idee?

De standaardbehandeling van hypothyreoïdie bestaat uit levothyroxine. Dit is hetzelfde schildklierhormoon dat door de schildklier wordt gemaakt. Als je levothyroxine tegelijk slikt met calcium, ijzer, sommige voedingsmiddelen, koffie en medicijnen, wordt het minder goed opgenomen in de darm.

Daarom krijgen patiënten meestal het advies levothyroxine op een lege maag in te nemen, 30 tot 60 minuten voor het eten. Voor veel patiënten betekent dit het eerste ding in de ochtend voor het ontbijt. Dit is lastig voor veel patiënten. Dat kan zijn omdat zij veel medicijnen slikken of omdat ze vroeg naar school of werk moeten.

Met deze studie is gekeken wat er gebeurt als patiënten hun levothyroxine bij hun ontbijt innemen en niet 30 tot 60 minuten wachten.

• Serum thyrotropin levels following levothyroxine administration at breakfast
  CL Perez et al., Thyroid
• Taking levothyroxine with breakfast may be fine for many patients
  H Hofflich, Clinical Thyroidology for Patients

Het onderzoek in het kort

Deze studie werd uitgevoerd in Brazilië bij 45 patiënten met hypothyreoïdie. Zij slikten levothyroxine en hadden een normaal TSH-niveau. De eerste 90 dagen slikte een deel van de patiënten hun levothyroxine 30 tot 60 minuten voor het ontbijt; het andere deel van de patiënten slikte hun levothyroxine tijdens het ontbijt. De volgende 90 dagen schakelden de patiënten over op het andere regime. TSH-niveaus werden beoordeeld op basislijn, 45, 90, 135 en 180 dagen na het begin van de studie.

De gemiddelde TSH was aan het begin van de studie 1,7 mU/l. Het TSH-niveau was hoger (TSH = 2,9 mU/l) in de groep die levothyroxine innam tijdens het ontbijt, vergeleken met de groep die 30 tot 60 minuten wachtte met het ontbijt na de inname van levothyroxine. In die groep was de gemiddelde TSH 1,9 mU/l.

Patiëntvoorkeur

Aan het einde van de studie werd aan de patiënten gevraagd welke manier van innemen hun voorkeur had. Van de patiënten gaf 41% de voorkeur aan levothyroxine nemen en wachten, 33% gaf de voorkeur aan levothyroxine bij het ontbijt en 26% had geen voorkeur.

Wat zijn de gevolgen van deze studie?

Deze studie toont aan dat er minder levothyroxine wordt opgenomen als je het inneemt bij het ontbijt. Ondanks een stijging van de gemiddelde TSH-waarde, bleef de TSH binnen het normale bereik.

Bij patiënten bij wie een nauwkeurige TSH-waarde belangrijk is, zoals zwangere vrouwen of mensen met schildklierkanker moeten, is het beter om levothyroxine als volgt te slikken: eerst slapen en na het slikken 30 tot 60 minuten wachten voor het ontbijt.

Voor patiënten met hypothyreoïdie maakt inname van levothyroxine ruim voor of bij het ontbijt waarschijnlijk geen verschil. De dosis levothyroxine kan eventueel aangepast worden.

Wanneer slik jij je schildklierhormoon?

• Praktische tips voor het slikken van levothyroxine
• Levothyroxine, 's avonds of 's ochtends slikken?
• Tijd van inname levothyroxine beïnvloedt TSH-waarde
• Levothyroxine hoeft niet half uur voor ontbijt

Onderzoek naar capsules met vloeibaar schildklierhormoon

Levothyroxine (L-T4) treatment with coffee, or with water followed by coffee within a few minutes, results in poor TSH response in many patients. Thyroxine is worldwide suitable in tablets form but novel formulations in soft gel capsule or liquid formulation are now available.

Oral liquid levothyroxine treatment at breakfast: a mistake?
C Cappelli, I Pirola, E Gandossi, AM Formenti, M Castellano

Wie heeft ervaring met Tirosint?
Schildklierforum

Oral liquid l-Thyroxine (l-T4) may be better absorbed compared to l-T4 tablets following bariatric surgery
I Pirola, AM Formenti, E Gandossi, F Mittempergher, C Casella, B Agosti, C Cappelli

Oral liquid formulation of levothyroxine is stable in breakfast beverages and may improve thyroid patient compliance
A Bernareggi, E Grata, MT Pinorini, A Conti

Switching levothyroxine from the tablet to the oral solution formulation corrects the impaired absorption of levothyroxine induced by proton-pump inhibitors
R Vita, G Saraceno, F Trimarchi, S Benvenga

Design

We fortuitously observed an euthyroid patient who wrongly assumed liquid L-T4 with coffee at breakfast: after changing the assumption thirty minutes before breakfast, no change of TSH, fT4 and fT3 was observed. Once the first patient was identified, we identified additional stable euthyroid patients who assumed liquid L-T4 with coffee.

In Nederland
Volgens het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) zijn in Nederland nu ook zulke zachte capsules verkrijgbaar met levothyroxine natrium en de hulpstoffen gelatine, glycerol en gedemineraliseerd water. Een dergelijk middel is geregistreerd en heeft een handelsvergunning. Het gaat hier om Tirosint (productkenmerken en bijsluiter). Onduidelijk is of het middel al echt verkrijgbaar is.

Methods

Patients were recruited by searching our thyroid patients database. All patients on liquid L-T4 treatment were contacted by phone to find out if L-T4 was taken at breakfast. We identified fifty-four patients that were submitted to TSH, fT4 and fT3 evaluation, with the following indication to assume the same dosage of L-T4 half hour before breakfast. We checked again their TSH, fT4 and fT3 values, 3 and 6 months later.

Results

No significative difference of thyroid hormonal values was observed between patients who assumed L-T4 at breakfast and after 3 and 6 months of its assumption half hour before breakfast [TSH: 2.5 ± 1.1 vs 2.5 ± 1.1 and 2.4 ± 1.1 (mIU/L), respectively], [fT4: 12.4 ± 2.4 vs 12.5 ± 2.4 and 12.3 ± 2.1 (pg/mL), respectively] and [fT3: 3.4 ± 0.6 vs 3.4 ± 0.6 and 3.3 ± 0.5 (pg/mL), respectively].

Conclusion

Oral liquid L-T4 could remove the problem of L-T4 malabsorption by coffee observed with traditional tablets formulations.

Betekenis van schildklier antistoffen voordat een diagnose wordt gesteld

Antibodies to thyroglobulin (Tg), thyroperoxidase (TPO), and TSH receptor (TSH-R) are prevalent in autoimmune thyroid diseases. We aimed to assess whether females with Graves disease or Hashimoto thyroiditis are more likely than age-matched controls to have thyroid antibodies before clinical diagnosis and to measure the timing of antibody seroconversion.

Significance of prediagnostic thyroid antibodies in women with autoimmune thyroid disease (AITD)
S Hutfless, P Matos, MV Talor, P Caturegli, NR Rose

Antistoffen en de ontwikkeling van euthyreoïdie naar hypo- of hyperthyreoïdie
Uitleg in het Nederlands

Methods

This was a nested case-control study using the Department of Defense Serum Repository and the Defense Medical Surveillance System, 1998–2007. We assessed thyroid antibodies in the serum of 522 female, active-duty, military personnel including: 87 Graves disease cases, 87 Hashimoto thyroiditis cases, and 348 age matched controls. One serum sample was available at the time of the clinical diagnosis (± 6 months); three additional samples were retrieved from the repository up to 7 years before the clinical diagnosis, for a total of 2088 samples.

Results

In Hashimoto thyroiditis, TPO antibodies were found in about 66% of the cases at all time points. Tg antibodies showed a similar stationary trend, at a lower prevalence of about 53% at all time points. No TSH-R antibodies were found.

In Graves disease, TPO antibodies gradually increased from 31% at 5–7 years prior to diagnosis to 57% at diagnosis and Tg antibodies from 18 to 47%. TSH-R antibodies were present before diagnosis and showed an increasing prevalence from 2, 7, 20, to 55%.

Conclusions

Antibodies to Tg, TPO, and TSH-R precede by years the development of the diagnostic autoimmune thyroid diseases phenotype. Overall, the presence of thyroid antibodies in apparently healthy individuals should not be neglected.

Agranulocytose is een bijwerking van medicijnen bij hyperthyreoïdie

Een zeldzame bijwerking van schildklierremmers als Strumazol (thiamazol), Carbimazol en PTU is: agranulocytose. Gelukkig komt deze bijwerking weinig voor, maar die bijwerking kan wel gevaarlijk zijn. Door agranulocytose verlaagt het aantal van een bepaald soort witte bloedlichaampjes (granulocyten) sterk. Met als gevolg een hoog risico op ernstige infecties. Deze bijwerking gaat samen met keelpijn en koorts.

Belangrijk is dat deze bijwerking steeds weer aandacht krijgt. Telkens weer wordt bij mensen de diagnose hyperthyreoïdie gesteld. En telkens weer hebben deze nieuwe patiënten een kleine kans om deze bijwerking te krijgen. Maar ook bij jarenlang gebruik van deze middelen kan deze bijwerking optreden.

Lees ook

• Agranulocytose en de drie K’s - Koorts + Keelpijn = Komen (bij arts)
• Acute agranulocytose bij het gebruik van strumazol
• Thuisarts.nl: Ik word behandeld voor hyperthyreoïdie
• Uitleg over schildklierremmers en agranulocytose moet duidelijker!

Generation R en de schildklier

Generation R onderzoekt de groei, ontwikkeling en gezondheid van 10.000 opgroeiende kinderen in Rotterdam, allemaal geboren tussen 2002 en 2006. Deze kinderen zijn al vanaf de vroege zwangerschap gevolgd en worden gevolgd tot zij jong volwassen zijn. Centraal staat de vraag waarom het ene kind zich optimaal ontwikkelt en het andere kind niet of minder.

Wat doet Generation R?
Onderzoeksresultaten van Generation R

Altijd een stapje voor zijn

Door op verschillende manieren gegevens te verzamelen, wordt onderzoek gedaan naar de ontwikkeling en de groei van kinderen, naar het ontstaan van ziekten, gedragsproblemen en nog veel meer. Hiermee levert Generation R een belangrijke bijdrage aan de gezondheid en de zorg voor alle kinderen en hun ouders in Nederland.

Schildkliertje en Generation R
Onderzoeksresultaten Generation R op PubMed

Generation R en de schildklier

De prenatale periode en de vroege kindertijd staan bekend als een periode waarin de hersenen zich snel ontwikkelen. In deze periode kunnen omgevingsfactoren makkelijk de structuur en functie van de hersenen beinvloeden, en daarmee ook de ontwikkeling van het gedrag van het kind. Uit Generation R onderzoek blijkt onder meer dat een tekort in schildklierhormonen bij de moeder in de zwangerschap, nadelige effecten heeft op de ontwikkeling van het kind.

Uitleg over nut en noodzaak van voedingssupplementen

Veel mensen gebruiken een of meer voedingssupplementen. Deze supplementen bevatten vitaminen, mineralen, kruiden, aminozuren, enzymen, en vele andere producten. Ze komen voor als: traditionele tabletten, capsules en poeders, drankjes en energierepen. Populaire supplementen bevatten vitaminen D en E; mineralen zoals calcium en ijzer; kruiden zoals echinacea en knoflook; en specialiteiten zoals glucosamine, probiotica, en visolie.

Als je evenwichtig en gevarieerd eet en verder gezond bent, heb je meestal geen voedingssupplementen nodig, op enkele uitzonderingen na. Supplementen worden vaak verkocht alsof het medicijnen zijn, maar ze hebben geen RVG-nummer (Register Verpakte Geneesmiddelen).

• Advies bij zelfzorgmiddelen, Consumentenbond
• Alertheid vereist bij hoog gedoseerde vitaminepillen, Lareb
• Heb ik extra vitamines en mineralen nodig?, Voedingscentrum
• De magere controle op voedingssupplementen, VdtK
• Informatie over voedingssupplementen, Wikipedia
• Van alles over vitamines en mineralen, Vitamine Informatie Bureau (gesponsord door supplementfabrikanten)

In Nederland geldt de nodige wet- en regelgeving voor voedingssupplementen en kruidenpreparaten. Daarin staat aan welke eisen moet worden voldaan. Zo gelden er eisen voor de bereiding, de samenstelling en de etikettering van voedingssupplementen. De controle daarop is gebrekkig omdat er te weinig geld en middelen zijn voor het Staatstoezicht op de Volksgezondheid (NVWA en IGZ).

Office of Dietary Supplements | National Institutes of Health
Op de website van deze Amerikaanse overheidsorganisatie staat heel veel nuttige uitleg, voorlichting en informatie over supplementen. Hier volgt een kleine selectie uit de vele pagina’s:

• Dietary supplements: what you need to know
• Dietary supplement fact sheets from A-Z
• Nutrient recommendations
• Frequently asked questions
• Disclaimer

Stel jezelf de volgende vragen voordat je een voedingssupplement gebruikt

• Wat zijn de potentiële voordelen van dit supplement voor de gezondheid?
• Wat zijn de potentiële voordelen voor mij?
• Wat zijn de veiligheidsrisico’s en bijwerkingen van het product?
• In welke dosis kan ik het supplement gebruiken?
• Hoe, wanneer, en hoe lang kan ik het nemen?
• Wat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van het supplement?

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is een maat om aan te geven
hoeveel van een voedingsstof gezonde mensen dagelijks nodig hebben.
Deze voedingsnormen worden vastgesteld door de Gezondheidsraad
voor bijna alle vitamines en mineralen.

Tips

• Je zorgverlener (arts, verloskundige, apotheker of diëtist) kan vertellen of je een supplement nodig hebt en zo nodig welk supplement dat dan is.
• Overleg eerst met je zorgverleners of je supplementen in plaats van of in combinatie met voorgeschreven medicijnen kan gebruiken.
• Neem voor een chirurgische ingreep contact op met je zorgverlener over de supplementen die je gebruikt.
• De term ‘natuurlijk’ betekent niet automatisch dat een supplement veilig is. De veiligheid van een supplement hangt af van veel dingen, zoals zijn chemische samenstelling, hoe het werkt in het lichaam, hoe het is bereid, de eventueel gebruikte dosis en mogelijke vervuiling. Bepaalde kruiden (bijvoorbeeld smeerwortel en kava) kunnen schade toebrengen aan de lever.
• Houd bij welke supplementen je gebruikt. Bewaar deze gegevens op een vaste plaats. Noteer de naam van het product, de dosis die je gebruikt, hoe vaak je het gebruikt, hoe je je erbij voelt en de reden waarom je het gebruikt.

Tot slot

Zomaar jodium (kelp), selenium of schildklier ondersteunende supplementen slikken, is geen goed idee. De risico’s voor schildklierpatiënten worden in internationale onderzoeken genoemd. Onderzoeksresultaten benadrukken het belang van voorlichting van de patiënt bij het gebruik van deze supplementen en de behoefte aan meer regulering van deze producten die een gevaar kunnen vormen voor de volksgezondheid.

Aanleiding om het een en ander op een rijtje te zetten was het bericht dat Schildklier Organisatie Nederland (SON) een overeenkomst had gesloten met een orthomoleculaire webwinkel. Vergelijk daarmee de waarschuwing voor het gebruik van supplementen van de British Thyroid Foundation (BTF).

Eén Nederlandse website met uitgebreide, betrouwbare informatie over voedingssupplementen zou welkom zijn. Nu is het een zoektocht langs allerlei websites. Informatie is verspreid en de vraag is ook hoe betrouwbaar die informatie is (denk aan zo'n door fabrikanten gesponsorde website). Dat moet toch beter kunnen.