Problemen met levering Thyrax

Volg voor leveringsproblemen van levothyroxine, zoals Thyrax, Euthyrox en andere merken: KNMP - Thyrax Farmanco

Apotheken hebben over het algemeen geen voorraden van producten met levothyroxine. Farmaceutische groothandels leveren producten met levothyroxine (inclusief Thyrax Duotab) gedoseerd uit aan de apotheken. De producten worden daardoor ook beperkt geleverd aan patiënten.

Levering van groothandels aan apotheken is gebaseerd op de gebruikelijke afname de laatste tijd. Omdat de vraag naar producten met levothyroxine nu veel groter is, kan niet aan alle vraag worden voldaan. Daarnaast verschilt de geleverde hoeveelheid (en dus beschikbaarheid) per apotheek.

De ontwikkelingen betreffende (niet)leverbaarheid gaan nu heel snel. Onderstaande informatie wordt zo goed mogelijk bijgehouden, maar kan ingehaald worden door de actualiteit.

Signalement: vrouwen zijn anders

In de zorg wordt nog te weinig rekening gehouden met verschillen tussen mannen en vrouwen. Meer kennis over deze verschillen kan de gezondheid van vrouwen verbeteren, het ziekteverzuim terugdringen en maatschappelijke kosten reduceren. In het Signalement Seksespecifieke gezondheidszorg wordt op enkele plaatsen de schildklier aangekaart. Schildklierziekten komen veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Vrouwen zijn anders
ZonMw-Signalement Seksespecifieke gezondheidszorg

Hoeveel schildklierpatiënten zijn er in Nederland?
Schildklierforum

Cijfers

Schildklierziekten komen bij vrouwen ongeveer vier maal zo vaak voor als bij mannen. Bij volwassen vrouwen was de prevalentie van hypothyreoïdie 3,5/1000 en van thyreotoxicose 0,8/1000 (cijfers 2007). Prevalentie wil zeggen dat er op een bepaald moment zoveel mensen met die ziekte zijn.

Bij schildklierkanker is de incidentie is 1/100.000 per jaar bij mannen en 3/100.000 per jaar bij vrouwen. Incidentie betekent dat er zoveel diagnoses per jaar gesteld worden.

De grafiek toont het aantal gebruikers van levothyroxine (T4) per 1.000 inwoners naar leeftijd en geslacht in de eerste helft van 2007. Deze gebruikers waren klanten van openbare apotheken. In totaal is het aantal gebruikers groter en hun aantal is sinds 2007 spectaculair gestegen (Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen)

Schildklier, halfwaardetijd en steady state

Een begrip dat je vaak tegenkomt als het over schildklierhormoon gaat is halfwaardetijd.

De biologische halfwaardetijd van een stof is de tijd die het duurt voordat de stof de helft van zijn activiteit verliest. Bij schildklierhormoon gaat het om de tijd die zit tussen de productie of opname van schildklierhormoon en de afbraak van schildklierhormoon. Het gaat om het hormoon dat de schildklier zelf maakt, en het gaat ook om het hormoon dat iemand slikt.

Hier gaat het over het schildklierhormoon levothyroxine (thyrax, euthyrox).

Als je schildklier zelf schildklierhormoon maakt

• Werkt de schildklier goed, dan is de halfwaardetijd 7 dagen.
• Maakt de schildklier veel te veel hormoon, dan is de halfwaardetijd mogelijk iets korter.
• Maakt de schildklier veel te weinig hormoon, dan is de halfwaardetijd mogelijk iets langer.

Als je schildklierhormoon slikt

• Is de dosis schildklierhormoon goed, dan is de halfwaardetijd 7 dagen.
• Is de dosis veel te hoog, dan is de halfwaardetijd mogelijk iets korter.
• Is de dosis veel te laag, dan is de halfwaardetijd mogelijk iets langer.

Die halfwaardetijd van levothyroxine (= thyrax en euthyrox) betekent dat - als je dosis verhoogd of verlaagd wordt - het ongeveer 4 à 5 x 7 dagen duurt voordat er een nieuw evenwicht (= steady state) is. Dat verklaart waarom bloedprikken pas na zo'n zes weken zin heeft als je dosis thyrax/euthyrox veranderd is.

Volgens het Farmacotherapeutisch Kompas is de halfwaardetijd circa 7 dagen, bij hyperthyreoïdie 3–4 dagen, bij hypothyreoïdie en ouderen 9–10 dagen.

Volgens recentere inzichten (2017) is het waarschijnlijker dat elk individu zijn eigen persoonlijke, aangeboren halfwaardetijd heeft.

Bron: Farmacotherapie op maat

Lees ook

• Praktische tips voor het slikken van schildklierhormoon
• Hoe een voorraad T4 wordt opgebouwd
• Wat is klaring?
• Over halfwaardetijd levothyroxine
• Substitutietherapie bij hypothyreoïdie
• Pharmacodynamics/Kinetics - GlobalRPh
• Thyroid hormone, half-life and binding to plasma proteins - FDA
• Radiothyroxine turnover studies in myxedema, thyrotoxicosis and hypermetabolism without endocrine-disease

Ziekten van de schildklier. De feiten

Het boekje Ziekten van de schildklier. De feiten is de Nederlandse vertaling van Thyroid diseases: the facts van RIS Bayliss en WMG Tunbridge. Zij zijn twee Britse endocrinologen. De vertaling werd bewerkt door dr. JW Elte en prof. dr. AC Nieuwenhuijzen Kruseman, beiden internist.

Ziekten van de schildklier. De feiten

Met de link kun je hele stukken uit het boekje lezen. Het is nu niet leverbaar, maar hopelijk komt er een nieuwe druk.

Hoe beter mensen over hun ziekte geïnformeerd zijn, hoe minder zorgen zij zich maken

‘Hoe beter mensen over hun ziekte geïnformeerd zijn, hoe minder zorgen zij zich maken’, staat op de achterkant van het boekje. Ik heb zelf veel aan het boekje gehad. Het klopt wel dat ik een beter inzicht kreeg in wat ik had. Het boekje is duidelijk geschreven. Patiënten komen aan het woord. De tekst wordt ondersteund door duidelijke antwoorden op veelgestelde vragen van patiënten en duidelijke illustraties, waardoor de tekst extra gaat ‘leven’. Een verklarende woordenlijst geeft duidelijke uitleg over allerlei begrippen die je als schildklierpatiënt kunt tegenkomen.

Testing your thyroid for hypothyroidism during pregnancy

Bron: Whitney Woodmansee, MD; Clinical Thyroidology for Patients

Thyroid hormone plays an essential role in the development of a baby during pregnancy. Early in pregnancy the baby gets all of its thyroid hormone from the mother, so the mother's thyroid hormone status is very important. Hypothyroidism in the mother is associated with adverse health effects in the baby and complications during the pregnancy. Because of this, many physicians advocate testing all pregnant women for thyroid problems early in pregnancy, while others recommend testing for thyroid problems only in women that have certain risk factors for thyroid problems, such as a family history or an enlarged thyroid. The goal of this study was to determine how frequently pregnant women are tested for thyroid problems using a large national sample.

National status of testing for hypothyroidism during pregnancy and postpartum
Blatt AJ et al. J. Clin. Endocrinol. Metab. 97(3): 777-784. 2012

Summary of the study

This study examined thyroid function test results from pregnant women whose blood was sent to Quest Diagnostics laboratories for assessment between June 2005 and May 2008. Blood samples were available from a large number of pregnant women (502,036) and demonstrated that 23% of women ages 18-40 years had thyroid function tested during pregnancy. Of the women tested for thyroid dysfunction, 15.5 % (18,298 of 117,892) had an elevated TSH (based on pregnancy trimester normal ranges). Testing frequency increased with maternal age, such that older pregnant women were more likely to have their thyroid function assessed and more likely (1.8 times) to have an elevated TSH compared to women aged 18-24 years. Thyroid testing showed some variability with ethnic background, with Asian women being tested at the highest rate and African American women at the lowest rate. The majority of women with an elevated TSH during pregnancy had normal T4 values (97.6%), whereas only 2.4% had low T4 levels.

What are the implications of this study?

This study shows that hypothyroidism during pregnancy is more common than generally expected and that testing rates during pregnancy are low. Currently, screening for thyroid disease during pregnancy is controversial. This study is important for the future care of patients, since it suggests that approximately 15.5% of pregnant women screened for thyroid problems will show some abnormality that may need to be addressed. Certainly, women who are at increased risk for thyroid disease or have concerns about thyroid problems should discuss these issues with their health care provider to determine whether thyroid testing is needed.

Vertalen

Dejodering: omzetting van T4 in T3 ...

Het schildklierhormoon (T4 en T3) wordt in het bloed vervoerd door eiwitten, waarbij het voor meer dan 99,5% aan die eiwitten gebonden is. Het kleine vrije deel (FT4 en FT3) is in feite het actieve hormoon.

Woordenlijst

Na vervoer in de bloedbaan worden vrij T4 en T3 in de weefsels opgenomen. Het vrij T4 wordt dan voor een deel (~30%) omgezet in het actieve T3 en voor een deel (~30%) afgebroken in niet-actief hormoon (= rT3). Het afgebroken, niet-actieve schildklierhormoon komt terecht in de (darm-lever) kringloop.

Dejodering of deiodination

Enzymen maken de omzetting (= deiodinatie of dejodering) van T4 naar T3 mogelijk. Je noemt het dejodering omdat van T4 met vier jodiumdeeltjes één jodiumdeeltje wordt afgehaald waardoor T3 ontstaat (met 3 jodiumdeeltjes). Zo'n enzym noem je dejodinase of in het Engels deiodinase. Bij die omzetting kan het dus gaan om de activatie of inactivatie van schildklierhormonen.

Er zijn drie soorten dejodases:

• type 1: D1
• type 2: D2
• type 3: D3

D1 zorgt voor activatie en ook wat inactivatie van schildklierhormoon. De omzetting van T4 in T3 gebeurt vooral in de lever, nieren en schildklier.

D2 zorgt voor plaatselijke omzetting van T4 in T3. Het gaat vooral om activatie. De omzetting van T4 in T3 gebeurt vooral in hersenen, hypofyse, bruin vetweefsel, schildklier en spieren.

D3 zorgt voor inactivatie/afbraak van schildklierhormonen, van T4 in rT3 in T2, en verder. De omzetting van T4 in T3 gebeurt vooral in de placenta en ook in onze hersenen en huid. Bescherming van weefsels tegen te veel schildklierhormoon is waarschijnlijk de belangrijkste rol van D3.

Bronnen

Metabolism of Thyroid Hormone, T.J. Visser, PhD, R.P. Peeters, MD PhD, Thyroid Manager
Hoe werkt de schildklier, dr. J.W.F Elte, Spreekuur Thuis
Wel of geen T3 bij hypothyreoïdie?, prof. W.M. Wiersinga, Graves Bulletin

LUMC opent centrum voor endocriene tumoren

Bron: Nieuwsbericht LUMC

Vanaf nu kunnen patiënten met endocriene tumoren terecht bij het Centrum voor Endocriene Tumoren Leiden (CETL). Tien LUMC-afdelingen werken hierin samen om patiënten de best mogelijke zorg te geven. “De zorg was al goed, maar is nu nog beter georganiseerd in zogenaamde zorgpaden”, aldus endocrinoloog dr. Alberto Pereira.

Endocriene tumoren zijn woekeringen van cellen die hormonen afscheiden, waardoor stoornissen in de hormoonhuishouding ontstaan. De behandeling is vaak complex, en naast een operatie zijn er vaak ook medicijnen nodig. Voorbeelden van endocriene tumoren zijn hypofysetumoren, schildkliertumoren, bijniertumoren en paragangliomen. Bij acromegalie bijvoorbeeld geeft een tumor in de hypofyse te veel groeihormoon af, waardoor lichaamsdelen als handen en voeten doorgroeien. Ook de ziekte van Cushing is meestal het gevolg van een endocriene tumor in de bijnier of hypofyse die verantwoordelijk is voor een te grote blootstelling aan het stresshormoon cortisol.

Snellere diagnose

“Het zijn zeldzame ziektes. Elk jaar zien we ongeveer 375 tot 400 nieuwe patiënten. In totaal zijn er ongeveer 2000 patiënten met endocriene tumoren onder behandeling in het LUMC”, vertelt dr. Pereira. In het Centrum voor Endocriene Tumoren Leiden werken specialisten van tien verschillende afdelingen samen (Neurochirurgie, Radiotherapie, KNO, Heelkunde, Psychiatrie, Oncologie, Radiologie, Kindergeneeskunde, Pathologie en Klinische Genetica ). De endocrinoloog coördineert de behandeling. “Dankzij combinatiespreekuren en multidisciplinaire patiëntbesprekingen krijgen patiënten sneller een diagnose en hoeven zij minder vaak naar het ziekenhuis te komen.”

Patiëntenfolders

Met deze link kom je terecht bij alle patiëntenfolders met informatie over: acromegalie, behandeling van kwaadaardige schildklieraandoeningen, het syndroom en de ziekte van Cushing, hypofyseuitval, niet-functionerende hypofyse adenoomen (NFA), paragangliomen, prolactinoom en schildklierkanker.

Andere UMC's (universitair medische centra) in Nederland en aandacht voor de schildklier

• AMC Amsterdam
• Erasmus MC Schildklier Centrum Rotterdam
• UMCG Groningen
• UMC St Radboud Nijmegen
• UMC Utrecht

Twee artsen over schildklier en gezondheidszorg

In Cicero gaven mensen hun mening over een maatschappelijk relevant aspect van de gezondheidszorg. Cicero is het nieuwsmagazine van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Het magazine Cicero verschijnt online en in papier.

Leren over de schildklier

In mei 2012 was het woord aan prof. Bruce Wolffenbuttel, hoofd van de afdeling Endocrinologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie) geeft veel klachten, zo staat in alle tekstboeken: dikker worden, kouwelijkheid, traagheid, verstopping van de ontlasting. Het wordt echter tijd dit concept los te laten. Mevrouw V. deed mee aan het LifeLines onderzoek.

Bruce Wolffenbuttel droeg het stokje over aan endocrinoloog prof. Ad Hermus (UMC St Radboud).

Deelname aan de gezondheidszorg

In juni 2012 was het woord aan prof. Ad Hermus, endocrinoloog bij het UMC St Radboud.

De wereld om ons heen verandert echter in snel tempo. De patiënt wordt steeds meer een gelijkwaardige partner, die zelf de regie over zijn zorg houdt. Als dokters hebben wij veel kennis over ziekten en behandelingen, maar patiënten zijn de experts op het gebied van hun eigen ziekte. In mijn ziekenhuis, het UMC St Radboud, hebben sinds kort alle patiënten via een beveiligde weg op internet toegang tot hun eigen EPD. Wellicht gaan ze in de toekomst zelf hun EPD beheren. Chronische patiënten gaan een schriftelijke behandelovereenkomst sluiten met hun zorgverleners. Patiënten gaan de vergaderingen van hun behandelteam bijwonen. Via 50 recent gestarte online communities rond een ziektebeeld kunnen patiënten, naasten en mantelzorgers digitaal communiceren met elkaar en met hun zorgverleners. In deze communities vinden patiënten ook betrouwbare medische informatie, zoals patiëntenfolders en blogs van deskundigen. Zo kunnen ze ervaringen uitwisselen en kennis delen.

Waarom aandacht voor deze twee artsen?

Beide artsen zijn betrokken bij schildklierpatiënten, behandelrichtlijnen en kwaliteitscriteria voor de schildklier.

Gluten-intolerantie en opname levothyroxine

Coeliakie is een aandoening waarbij de patiënt chronisch overgevoelig is voor gluten. Je noemt coeliakie daarom ook wel gluten-intolerantie. Gluten zijn eiwitten en komen voor in bepaalde graansoorten. Een overgevoeligheidsreactie leidt tot afbraak van de darmplooien in de dunne darm. Het gevolg hiervan is dat voedingsstoffen niet meer goed worden opgenomen door het lichaam.

The effect of celiac disease on the absorption of levothyroxine tablets
Clinical thyroidology for patients

Coeliakie en schildklier

Een van de meest voorkomende oorzaken van hypothyreoïdie is de ziekte van Hashimoto. Hierbij maakt het lichaam antistoffen die de schildklier aanvallen en vernietigen. De ziekte van Hashimoto gaat vaak samen met andere auto-immuunziekten, waaronder coeliakie.

Sommige patiënten met coeliakie hebben ernstige maagproblemen, terwijl andere patiënten zulke milde symptomen hebben dat zij niet weten dat ze niet tegen gluten kunnen.

Opname voedingsstoffen en medicijnen

Om de meeste symptomen van coeliakie te verbeteren wordt een gluten-vrij dieet aangeraden. Bij veel patiënten met coeliakie zijn er aanwijzingen dat zij problemen hebben met de opname van bepaalde voedingsstoffen en / of medicijnen. In het bijzonder kunnen coeliakie-patiënten met hypothyreoïdie een slechte opname van levothyroxine hebben.

Atypical Celiac Disease as Cause of Increased Need for Thyroxine: A Systematic Study
C Virili, G Bassotti, MG Santaguida, R Iuorio, SC Del Duca, V Mercuri, A Picarelli, P Gargiulo, LGargano and M Centanni

In feite kunnen problemen met de opname van levothyroxine leiden tot een diagnose van coeliakie. Deze studie onderzocht de dosering van levothyroxine die nodig is om hypothyreoïdie te behandelen bij patiënten met de ziekte van Hashimoto alleen en met de ziekte van Hashimoto en coeliakie. Bovendien werd het effect van een glutenvrij dieet op de absorptie van levothyroxine in deze patiënten onderzocht.